Ülser, sindirim sistemini oluşturan yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağında meydana gelen aşınmalar sonucu oluşur ve yara halini alır. Midenin iç kısmının mide asidi ile parçalanması sonucu oluşan hastalık ise mide ülseri olarak bilinir. Mide asidinin üretimi ve miktarı her bünyede farklılık göstermektedir fakat bazı insanlarda aşırı üretim gerçekleşir.
Ülserin belirtileri nelerdir?
Karın bölgesinde rahatsızlık hissi, ağrı ve bulantı ülserin başlıca belirtileri arasındadır. Bu ağrı ve rahatsızlık hissi hastalar tarafından kazınma, yanma, açlık hissi gibi farklı şekillerde tarif edilir. Mide asidi gideren ilaçlar geçici bir rahatlık verir.
- Mide ülseri belirtileri yemekle birlikte daha da kötüleşir. Ağrı yiyecekler daha midedeyken başlar. Özellikle baharatlı yiyecekler dokunabilir. Yemek yeme ağrıya neden olduğu için mide ülseri olan kişiler yemekten kaçınır, iştah kaybı görülür ve kilo verirler.
- Onikiparmak bağırsağı ülserinde ise yemek yemek hastayı rahatlatır, belirtileri azaltır. Ağrı yemekten birkaç saat sonra, mide boşken başlar veya gecenin bir yarısı uykudan uyandırabilir. Onikiparmak bağırsağı ülseri olan hastalar kilo almaya meyillidir.
- Belirtiler birkaç dakika ya da saatler boyu sürebileceği gibi, ağrı şikayeti önce bir kaybolup sonra günlere veya haftalara yayılacak şekilde ortaya çıkabilir.
Benzer belirtiler mide ilaçlarıyla kısa süreliğine yok oluyor ancak inatçı bir şekilde tekrarlıyor ve bir türlü geçmiyorsa, bir doktora başvurmanız gerekir.
Hastalığın nedenleri nelerdir ?
Midenin iç kısmında, mideyi koruyan ve yapısının bozulmasını engelleyen katı bir tabaka bulunmaktadır. Ülser rahatsızlığın en büyük nedeni ”Helicobacter Pylori” adı verilen bakteridir. Katı tabakanın delinerek ve buna bağlı mide asidinin aşırı üretimine bağlı olarak mide korunmasız hale gelir ve yaralanmalar oluşur. Aşırı sinir, stres, mide asidinin düzensiz ve aşırı bir şekilde üretimi, tedavi sürecinde doğru sonuçlanmayan gastrit, karaciğer yetersizliği, kalp rahatsızlıkları, sindirimi zor olan besinlerin aşırı şekilde tüketilmesi, sigara, çay ve alkol gibi zararlı maddelerin aşırı bir şekilde vücuda alınması veya kullandığınız ilaçların zamanında önce ya da sonra tüketilmesi mide ülserinin en büyük nedenleri arasındadır.
Helicobacter pylori nedir ?
Birçok ülser helicobacter pylori mikrobunun varlığı ile meydana gelir. Duodenal ülserlerde Helicobacter pylorinin varlığı %100’e yakın oranla yüksek bulunmuştur. Helicobacter pylori varlığı saptanan ancak ülser görülmeyen kişilerin varlığından dolayı, helicobacter pylori varlığı yanında başka faktörler de (örneğin irsiyet) olması gerektiğini düşündürmektedir. Helicobacter pylori varlığı ülser yapması dışında müzmin gastrit yaptığı kesindir. Mide kanserlerine yol açtığı da iddia edilmektedir.
Ülser önlenebilir mi ?
Bakteriyel enfeksiyonun neden olduğu ülseri engellemek zordur ancak ülser olmayı önlemek adına dikkat edebileceğiniz birkaç nokta sayılabilir: Hangi ağrı kesici aldığınıza dikkat edin. NSAİİ tipi dediğimiz ağrı kesici ve iltihap giderici ilaçların uzun dönemli kullanımı ülsere yol açabilir.Sigara içmeyin. Sigara hem ülser olma riskini arttırır hem de var olan ülserin iyileşmesini geciktirir. Fazla alkol almayın. Fazla alkol mide ve bağırsak duvarında iltihaba neden olabilir
Ülserin tehlikeli sonuçları nelerdir?
Kanama:
Üst sindirim sistemi kanamalarının en büyük nedeni ülserlerdir. Bazen daha önce hiç mide ağrısı şikayeti olmayan kişilerde bile görülebilir. Bu kişiler “kahve telvesi” renkli bir materyal kusarlar ya da “katran renkli” siyah gaita dışkılarlar. Başka belirti olmadan gaitasının siyah renkli olduğunu fark eden kişilerin mutlaka bir sağlık kurumuna acil olarak başvurması gereklidir. Kusma ve siyah renkli dışkı olmadan önce aniden fenalık gelmesi, soğuk soğuk terleme halinde üst gastrointestinal kanamadan kuşkulanılmalıdır.
Perfarsyon (Mide Delinmesi):
Mevcut ülserin derinliğinin artması ve tüm mide-duodenum katmanlarını geçerek delinmesidir. Mide asit-pepsin içeriğinin karın boşluğuna geçmesi sonucu aniden ve şiddetli bir ağrı oluşur. Karın tahta gibi sertleşir, kıpırdama ve yürüme ağrı nedeniyle zorlaşır. Tedavi genellikle ameliyat iledir.
Tıkanma:
Özellikle duodenum ve pylor kanalında akut ülserin doku ödemi (şişliği) meydana getirmesiyle, uzun süredir derin ülserin olması sonucunda nedbe dokusu oluşması nedeniyle, yiyecek, içecek ve mide suyunun geçimini (pasajın) daralması (stenoz) , hatta tıkanmasına neden olur. Hasta yediği ve mide suyunun devamlı salgılanmaya devam etmesi sonucu mide içinde biriken, ileriye gidemeyen materyali kusar. Kusma bol ve süreklidir. Hasta yese bile yiyecekler hazmeden organlara geçemediğinden (hazım-emilim- mide değil, onikiparmak barsağı ve ince barsaktadır). Sürekli kilo verme mevcuttur. Teşhis biran önce yapılıp ameliyat edilmelidir.
Ülserin teşhisi nasıl yapılır?
Fizik muayene ve ultrason ile ülser herhangi bir işaret vermez. Ancak bize başka hastalıkları ekarte etme şansı verir. Birçok doktor asit bloke eden ilaç vererek ilaçları 2 hafta kullandıktan sonra belirtilerde düzelme olmamasıyla ülser olmadığını düşündürür (tedaviden teşhise). Zaten pratik olarak başka teşhis yoktur. Ülser tanısı için üst sindirim sisteminin radyolojik tetkiki veya üst sindirim sistemi endoskopisi (özofagogastroduedenoskopi) gereklidir.
Mide – Duodenum Grafisi: Baryum içirilerek, baryumun mideden geçişi sırasında mide ve duodenum hattının anotomik yapısı gözlenir.
Endoskopi (Gastroskopi): Küçük, ışıklı, kıvrılabilen bir boruyla yemek borusu, mide ve onikiparmak barsağının gözle direkt olarak gözlenmesidir. Görülmesi gereken organların yaklaşık her yeri net bir şekilde gözlenebilir. İşlem hastaya genellikle sakinleşmesi için bir ilaç verilerek yapılır. İşlem sırasında, patolojik tetkik ve üreaz testi için biyopsi alınabilir. Biyopsi alımı herhangi bir rahatsızlık veya ağrıya neden olmaz.
