İnme Merkezi

AnasayfaSağlık Merkezleri

İnme (felç), beyne giden kan akışının kesilmesi veya beyin içinde ani kanama meydana gelmesi sonucu ortaya çıkan ciddi bir tıbbi durumdur. Bu durum, beynin ihtiyaç duyduğu oksijen ve besin maddelerinin ulaşımını engeller. Oksijen ve besin maddeleri olmadan, beyin hücreleri dakikalar içinde ölmeye başlar.

Bu durum, tıpkı bir kalp krizi gibi acil tıbbi müdahale gerektirir. Hızlı ve doğru müdahale, beyin hasarını ve uzun süreli sakatlık riskini en aza indirebilir. Zamanında müdahale edilmeyen vakalarda, kalıcı beyin hasarı, uzun süreli engellilik ve ölüm görülebilir. Bu nedenle, erken müdahale çok önemlidir.

Biruni Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi olarak, akademik hekim kadromuz ve yüksek teknolojili cihazlarımızla inme tedavisi ve rehabilitasyonunda yanınızdayız.

İnme (Felç) Neden Olur?

İnmenin temelinde iki ana neden yatar: beyne giden kan akışının engellenmesi (iskemik inme) ve beyin içinde ani kanama meydana gelmesi (hemorajik inme).

İskemik İnme Nedenleri:

İskemik inmelerin yaklaşık %85-87'si, beyne kan taşıyan bir damarın tıkanması sonucu meydana gelir. Bu tıkanma genellikle aşağıdaki şekillerde oluşur:

Tromboz: Beyindeki bir atardamar içinde kan pıhtısı oluşarak damarın tıkanmasıdır. Bu durum, sıklıkla ateroskleroz (damar duvarlarında plak birikimi) veya diyabeti olan yaşlı bireylerde görülür.
Embolizm: Vücudun başka bir yerinde (çoğunlukla kalpte) oluşan bir kan pıhtısı veya plak parçacığının kan dolaşımı yoluyla beyne ulaşarak bir damarı tıkamasıdır. Embolik inmeler genellikle kalp hastalığı veya kalp ameliyatı sonrası, özellikle atriyal fibrilasyonu olan kişilerde meydana gelir.
Ateroskleroz: Damar duvarlarında plak birikimi sonucu atardamarların daralması ve sertleşmesidir. Bu durum, kan akışını ciddi şekilde kısıtlayarak inmeye neden olabilir.

Bunlara ek olarak, atriyal fibrilasyon ve orak hücreli anemi gibi bazı durumlar kan pıhtılarının oluşmasına ve dolayısıyla iskemik inmeye yol açabilir. Kronik inflamasyon ve geçici iskemik atak (GİA) da Geçici iskemik atak (GİA), iskemik inmenin bir öncüsü olabilir.

Hemorajik İnme Nedenleri:

Hemorajik inmeler, beyindeki bir kan damarının yırtılması ve kanın beyin dokusuna sızması sonucu meydana gelir. Bu durumun başlıca nedenleri şunlardır:

Rüptüre Anevrizma: Bir atardamar duvarında oluşan balon benzeri bir çıkıntının yırtılmasıdır.
Arteriyovenöz Malformasyonlar (AVM'ler): Anormal şekilde oluşan, birbirine dolaşmış atardamar ve toplardamar yumaklarının yırtılmasıdır.
Yüksek Tansiyon: Uzun süreli yüksek kan basıncı (hipertansiyon), atardamar duvarlarını zayıflatarak yırtılma riskini artırır. Yüksek tansiyon, hem iskemik hem de hemorajik inme için önemli bir risk faktörüdür.
Kan Sulandırıcı İlaçlar: Kan sulandırıcı ilaçların kullanımı sonrası kanama meydana gelebilir.

Bunların yanı sıra, yaşlı yetişkinlerde görülen serebral amiloid anjiyopati (CAA), uyuşturucu madde kullanımı, kronik karaciğer hastalığı ve kafa travması da hemorajik inmeye yol açabilir.

İnme (Felç) Belirtileri Nelerdir?

İnme belirtileri genellikle aniden ortaya çıkar. En sık görülen belirtiler şunlardır:

Vücudun bir tarafında, özellikle bacakta ve yüzde ani uyuşma veya güçsüzlük
Bir veya iki gözde ani görme sorunları, bulanık görme veya görme kaybı
Ani yürüme zorluğu, baş dönmesi, denge veya koordinasyon kaybı ya da ani düşme
Nedeni bilinmeyen ani ve şiddetli baş ağrısı
Ani kafa karışıklığı veya anlamakta güçlük
Mide bulantısı ve kusma
Bilinç kaybı

Bir yakınınızda veya kendinizde bu belirtilerden herhangi birini fark ederseniz hemen 112'yi arayın. Acil serviste erken müdahale, inme vakalarında tedavinin başarısı için çok önemlidir.

İnme (Felç) Nasıl Anlaşılır?

İnme tanısı, hastanın belirtileri, tıbbi geçmişi, fiziksel muayenesi ve çeşitli test sonuçlarına dayanarak konulur. Sağlık uzmanı, inmenin türünü, nedenini, beynin hangi bölgesinin etkilendiğini ve beyinde kanama olup olmadığını belirlemeye çalışacaktır. Şüpheli bir geçici iskemik atak (GİA) durumunda ise, gelecekteki inmeleri önlemek amacıyla nedenleri araştırılacaktır.

Tanı Testleri

Görüntüleme Testleri:

Bilgisayarlı Tomografi (BT) Taraması: Beynin ayrıntılı görüntülerini oluşturmak için X ışınları kullanır. İnme şüphesiyle hastaneye başvurulduktan hemen sonra kanama veya beyin hasarını kontrol etmek için yapılır.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Güçlü mıknatıslar ve radyo dalgaları kullanarak beynin ayrıntılı görüntülerini oluşturur. Beyin dokusundaki değişiklikleri ve hasarı tespit edebilir, bazen BT yerine veya ek olarak kullanılır.
DSA ve PET: Daralmış damarları, anevrizmaları veya AVM'leri aramak için kullanılabilir.
Karotis Ultrasonu: Boyundaki karotis arterlerinin içini detaylı bir şekilde görüntülemek için ses dalgalarını kullanır. Plak birikimini ve kan akışını kontrol edebilir.
Serebral Anjiyogram: Daha invaziv bir yöntemdir, kateter ve kontrast madde kullanarak beyin ve boyun arterlerinin ayrıntılı görüntülerini sağlar.
BT Perfüzyon (BTP) veya Perfüzyon Bilgisayarlı Tomografi (PBTT): Kan akışının zamanla değişen görüntülerini alarak enfarktüs çekirdeğini ve penumbrayı (risk altındaki bölge) belirlemeye yardımcı olur.

Diğer Testler:

Kan Testleri: Kırmızı kan hücresi ve trombosit sayısını, glikoz seviyelerini, kanın pıhtılaşmasını ve kas hasarını kontrol eder. Uygun tedaviyi belirlemeye yardımcı olabilir. Kolesterol ve homosistein seviyeleri de kontrol edilebilir.
Elektrokardiyogram (EKG): Atriyal fibrilasyon veya geçirilmiş kalp krizi gibi inmeye yol açabilecek kalp sorunlarını tespit etmeye yardımcı olur.
Ekokardiyogram: Kalbin ses dalgalarıyla görüntülenmesiyle kan pıhtılarının olası kaynaklarını belirlemeye yardımcı olur. Transtorasik (TTE) veya transözofageal (TEE) ekokardiyogram kullanılabilir.
Lomber Ponksiyon (Spinal Tap): Görüntüleme testlerinde kanama görülmemesine rağmen hemorajik inme şüphesi devam ediyorsa kullanılabilir. Omurilik sıvısını hasarlı kan hücrelerinden kaynaklanan maddeler açısından kontrol eder.
Fiziksel ve Nörolojik Muayene: Mental uyanıklık, koordinasyon, denge, uyuşma, güçsüzlük, konuşma ve görme kontrol edilir. İnmenin şiddetini belirlemeye yardımcı olur. Karotis arterinde üfürüm (uğultu sesi) olup olmadığı stetoskopla dinlenir; bu durum karotis arter hastalığını düşündürebilir.

İnme (Felç) Anında Yapılması Gerekenler Nelerdir?

İnme belirtilerini fark edildiğinde, HIZLI hareket etmek hayati önem taşır:

Hemen 112'yi veya yerel acil durum numarasını arayın.
Kendiniz hastaneye gitmeyin veya başkasının sizi götürmesine izin vermeyin. Ambulans, sağlık personelinin yolda hayati tedaviye başlamasına olanak tanır.

Acil Yardım Gelene Kadar Yapılması Gerekenler:

Belirtilerin ilk ortaya çıktığı zamanı not alın, çünkü bu tedavi kararları için kritik bir bilgidir.
Bilinçli ise, düşmeleri ve aspirasyonu önlemek için kişiyi yan yatırın ve başını hafifçe yukarıda tutacak şekilde destekleyin.
Nefes darlığına yol açabilecek sıkı giysileri gevşetin.
Herhangi bir uzuvda belirgin güçsüzlük varsa, destekleyin ve kişiyi hareket ettirirken çekmekten kaçının.
Bilinçsiz ise, nefes alıp almadığını ve nabzını kontrol edin. Nabız veya nefes yoksa, hemen kalp masajına başlayın, kalp masajı yapmayı bilmiyorsanız 112’yi arayarak rehberlik isteyin.
Yutma güçlüğü şüphesi varsa, kişiye hiçbir şey yedirmeyin veya içirmeyin.
Kişinin yanında kalın ve yardımın yolda olduğuna dair onu rahatlatın.
Kişinin üşümesini veya aşırı ısınmasını önleyin.
Kusuyorsa, boğulmayı önlemek için kişiyi yan çevirin.
Mümkünse, sağlık görevlilerine hastanın tıbbi geçmişi, kullandığı ilaçlar ve alerjileri hakkında bilgi verin.

İnme (Felç) Tedavisi Nasıl Yapılır?

İnme tedavisi, inmenin türüne bağlı olarak farklılık gösterir ve acil müdahale gerektirir.

İskemik İnme Tedavisi: Beyne giden kan akışını hızlı bir şekilde yeniden sağlamaya odaklanır.
İntravenöz (IV) İlaçlar (Trombolitikler): Doku plazminojen aktivatörü (tPA), kan pıhtısını çözmek için belirtilerin başlamasından sonraki 3-4 saat içinde verilen altın standart tedavidir. Alteplaz ve tenekteplaz, tPA'nın türleridir.
Acil Endovasküler Prosedürler: Özellikle büyük pıhtılar için önerilir.
Kateterle verilen ilaç: tPA'nın doğrudan beyindeki pıhtıya ulaştırılmasını sağlar.
Stent çıkarıcı: Kateter ucundaki bir cihazla pıhtının fiziksel olarak çıkarılması işlemidir.
Hemorajik İnme Tedavisi: Beyindeki kanamayı kontrol etmeye ve beyindeki basıncı azaltmaya odaklanır.
Acil Önlemler: Kan sulandırıcı ilaç kullanılıyorsa etkisini gidermek için tedavi (ilaçlar veya kan ürünleri transfüzyonu).
İlaçlar: Kan basıncını düşürmek, kan damarı spazmlarını önlemek, pıhtılaşmayı teşvik etmek ve nöbetleri önlemek için.
Cerrahi veya Diğer Prosedürler:
Anevrizma klipleme: Bir anevrizmanın tabanına küçük bir klips yerleştirilerek kan akışının durdurulmasıdır.
Koil embolizasyonu: Bir anevrizmanın içine kan akışını engellemek ve pıhtılaşmayı sağlamak için küçük koiller yerleştirilmesidir.
Stereotaktik radyocerrahi: Kan damarı malformasyonlarını onarmak için odaklanmış radyasyon ışınları kullanılmasıdır.
Aşırı sıvının boşaltılması: Beyindeki basıncı azaltmak için yapılabilir.
Birikmiş kanın cerrahi olarak çıkarılması: Durum kötüleşiyorsa uygulanabilir.

İnme Sonrası İyileşme Süreci

İnme sonrası iyileşme sürecinde kaybedilen becerilerin yeniden öğrenilmesine ve bağımsızlığın kazanılmasına yardımcı olmayı amaçlar. Rehabilitasyon genellikle inmeden sonraki 48 saat içinde hastanede başlar ve doktorlar, rehabilitasyon hemşireleri, fizyoterapistler, ergoterapistler, dil ve konuşma terapistleri gibi multidisipliner bir ekip tarafından yürütülür.

Rehabilitasyon programı, fizik tedavi, ergoterapi, konuşma terapisi, kognitif terapi ve duygusal destek gibi çeşitli terapi türlerini içerebilir. Rehabilitasyon, hastane içi rehabilitasyon merkezleri, ayakta tedavi üniteleri, özel bakım tesisleri veya evde gibi farklı ortamlarda gerçekleşebilir. İyileşme, aylar hatta yıllar sürebilen kademeli bir süreçtir.

Sık Sorulan Sorular

Geçici İnme Nedir?

Geçici inme olarak bilinen geçici iskemik atak (GİA), tam bir inme olmasa da, gelecekte inme geçirme riskinin yüksek olduğunun önemli bir işaretidir. Belirtileri tam bir inmeye benzer ancak kısa sürede (genellikle bir saatten az, en fazla 24 saat içinde) kaybolur. Bu nedenle, GİA belirtileri yaşayan kişilerin derhal tıbbi yardım alması önemlidir.

İnmeden (Felç) Korunma Yöntemleri Nelerdir?

Yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, diyabet, kalp hastalığı ve sigara içme gibi risk faktörlerini yönetmek ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek gelecekteki inme riskini azaltmada önemli rol oynar. Doktor tarafından reçete edilen ilaçları düzenli olarak kullanmak da önemlidir.

İnme (Felç) Riski Kimlerde Daha Yüksektir?

Yaşlılar (özellikle 55 yaş üstü), erkekler (genç ve orta yaşlarda), ailesinde inme veya kalp krizi öyküsü olanlar, yüksek tansiyonu, yüksek kolesterolü, diyabeti, kalp hastalığı olanlar daha yüksek riske sahiptir. Bununla birlikte, sigara içme alışkanlığı, obezite, fiziksel aktivite eksikliği, sağlıksız beslenme, aşırı alkol tüketimi, uyuşturucu kullanımı, uyku apnesi ve stres de inme riskini artırmaktadır.

İnme Önlenebilir mi?

Evet, risk faktörlerini yöneterek ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimseyerek inme riski azaltılabilir.

İnmenin Uzun Vadeli Etkileri Nelerdir?

Etkilenen beyin bölgesine bağlı olarak çok çeşitli kalıcı engellilikler ortaya çıkabilir. Bunlar arasında fiziksel engellilikler (güçsüzlük, felç, denge sorunları), konuşma ve dil problemleri (afazi, dizartri, anlama güçlüğü), kognitif sorunlar (hafıza kaybı, düşünme güçlükleri, yargılama sorunları) yer alabilir.

Öte yandan, duygusal problemler (depresyon, anksiyete, duyguları kontrol etmede zorluk), yutma sorunları, görme problemleri, ağrı ve duyusal değişiklikler, bağırsak ve mesane kontrol sorunları, yorgunluk ve davranış ile öz bakım yeteneklerinde değişiklikler de görülebilir.