HİPERTANSİYON NEDİR VE NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Hipertansiyon; kan basıncımızın 140/90 mmhg’nın üstü olması olarak tanımlanabilir. Bir kişide hipertansiyon tanısı asla tek ölçüm yapılarak konulmaz. En az 2 farklı günde yapılan ölçümlerde tansiyon değerlerinin 140/90 mmhg ‘ nın üstünde çıkması hipertansiyon olarak adlandırılır. Ancak bazı hastalarımızda hastanemizde yapılan ölçümlerde yüksek değerler bulunurken evde yapılan ölçümlerde tansiyonları normal seyredebilmektedir. ‘’ Beyaz Önlük Hipertansiyonu’’ olarak adlandırdığımız bu gibi durumlarda veya hipertansiyon sınırında bulunan ölçümlerde doğru tanıyı koyabilmek için 24 saatlik tansiyon holter monitörizasyonu yapıyoruz. Bu cihaz, hastaya takıldıktan sonra, hasta normal günlük hayatını sürdürürken gündüz 15 dk, geceyse 30 dakikada bir otomatik ölçümler alır ve daha sonra bize gece, gündüz ve 24 saatlik ortalama değerler verir. Böylece en doğru tanı konulur. Hipertansiyon hastalarının % 95’i bizim ‘’Esansiyel Hipertansiyon’’ dediğimiz nedeni tam olarak bilinemeyen gruptandır. % 5’lik ufak bir bölümündeyse hipertansiyon bir takım hastalıkların veya maddelerin kullanılması sonucu olarak oluşabilir. Bazı böbrek hastalıkları, endokrin hastalıklar, alkol, uyuşturucu maddeler, oral kontraseptifler ve ağrı kesici ilaçların kullanımı da hipertansiyona yol açabilmektedir. Bu nedenlerin ortadan kaldırılmasıyla hastanın tansiyonu normale gelebilir. Bu yüzden hipertansiyon tanısı koyulduğunda da mutlaka zeminde olabilecek ikincil nedenler araştırılmalıdır.
DOĞRU TANSİYON ÖLÇÜMÜ NASIL OLMALIDIR?
Tansiyon ölçmenin belli başlı kuralları vardır. Öncelikle ilk defa ölçüm yapılacak kişilerde her 2 koldan da ölçüm yapılmalıdır. Genelde sağ kolda tansiyon biraz yüksektir. Ancak bu yükseklik farkı 10 mmhg’yyı ( en fazla 15 mmhg ) geçmez. Eğer 2 koldaki tansiyon farkı daha yüksekse altta yatan ve düşük ölçülen kol damarında veya aort damarında daralamaya neden olabilecek bir damar sertliği hastalığının araştırılması gerekir. Tansiyon her zaman yüksek çıkan koldan ölçülmelidir. Tansiyon ölçmeden önce hasta idrarını yapmalı, oturur vaziyette ve en az 5 dk. dinlenmiş halde olmalıdır. Ölçümden en az 30 dakika öncesine kadara sigara ve kahve gibi tansiyon ve kalp hızını etkileyecek maddeler içilmemiş olmalıdır. Yemek öncesi aç karına ölçümler yapılmalı ve ölçüm yapılırken bacak bacak üstüne atılmamalı ve konuşulmamalıdır. Tansiyon ölçülecek kolda giysiler kolu sıkmamalı gerekirse çıplak koldan ölçüm yapılmalıdır. Doğru sonuç alınabilmesi için tansiyon aleti manşonunun boyutları hastaya uygun olmalıdır. Standart tansiyon aletinin manşon kesesi 12 cm eninde 35 cm boyundadır. Obez hastalarda ve kolu kaslı kişilerde kese genişliği 20 cm, uzunluğu 40 cm civarında olmalıdır. Dijital ölçüm yapılan cihazlar kullanılacaksa koldan ölçüm yapanlar tercih edilmelidir.
HİPERTANSİYONUN BAŞLICA BELİRTİLERİ NELERDİR?
- Enseden başlayan ve yukarı doğru yayılan baş ağrısı,
- Burun kanaması,
- Kulaklarda çınlama,
- Halsizlik,
- Çabuk yorulma,
- Sık ya da az idrara çıkma
- Bacaklarda şişlik
- Göğüs/sırt ağrısı,
- Nefes darlığı,
- Şiddetli baş ağrısı,
- Baş dönmesi,
- Denge kaybı gibi yakınmalar varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır.
HİPERTANSİYON RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
Hipertansiyon sıklıkla enseden başlayan ve yukarı doğru yayılan baş ağrısı, burun kanaması, kulaklarda çınlama, halsizlik, çabuk yorulma, sık ya da az idrara çıkma ve bacaklarda şişlik şeklinde belirtiler verebilir. Hipertansiyon için belli başlı risk faktörlerini özetleyecek olursak; ailede hipertansiyon hikayesi, obezite ( şişmanlık ) , sigara, diyetteki tuz miktarının yüksek olması, stres, ırk ( Afro-amerikan, Slav halkları ve Türklerde yüksek hipertansiyon oranı vardır),cinsiyet (Ülkemizde kadınlarda hipertansiyon daha fazla), yaş, diyabet ve hiperlipidemi sayılabilir. Bu risk faktörlerine sahip olan kişilerin hipertansiyon açısından daha dikkatli olması gerekir. Yaş ilerledikçe hipertansiyon görülme sıklığı artmasına ve geçmişte hipertansiyonun yaşlılık hastalığı olarak bilinmesine rağmen son yıllarda özellikle gençlerde görülen düzensiz beslenme, fiziksel aktivite azlığı, obezite, yoğun sigara ve alkol kullanımı neticesinde hipertansiyon maalesef çok daha erken yaşlarda görülmeye başlanmıştır.
HİPERTANSİYON NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Hipertansiyon tanısı koyulduğunda ilk yapılması gereken yaşam tarzı değişikliğidir. Hastalar ideal kilonun üzerindeyse yeterli ve dengeli bir diyet programı ile normal kilolarına dönmesi önerilir. Tuz tüketimi kısıtlanır ve meyve, sebze tüketimi artırılır. Yemeklerde limon, sarımsak, kekik, maydonoz kullanımı arttırılabilir. Margarin, tereyağı ve kuyruk yağı gibi doymuş yağ oranı yüksek gıdalar diyetten çıkarılır. Hastaların sıvı yağ özellikle zeytinyağı kullanması karbonhidrattan zengin besinlerin hamurlu gıdalar, tatlılar) mutlak azaltılması, omega 3 alımının arttırılması için balık tüketilmesi önerilir. Alkol ve sigara kullanımı kesinlikle bırakılmalı ve stresten uzak bir yaşam sürülmelidir. Tansiyon hastalarının düzenli fiziksel aktivite yapması, kan basınçlarının düzenlenmesini sağlar. Yaşam tarzındaki değişikliklere uyum sağlayarak ilaç kullanılmadan hipertansiyon tedavi edilebilir. Ancak tüm bu önlemlere rağmen tansiyon değerleri hala yüksek seyreden hastalara ilaç tedavisi başlanır. Kronik bir hastalık olan hipertansiyon yaşam boyu belirli aralıklarla doktor kontrolü gerektirir. Hipertansiyon doktor ve hastanın beraber uyum içerisinde hareket ederek tedavi edebileceği bir hastalıktır. Ancak unutulmamalıdır ki; çoğu zaman sadece doktorunuzun verdiği ilaçları alıp gerekli yaşam tarzı değişikliklerini yapmamak hipertansiyon tedavisinde tek başına yeterli olamayabilir.
HİPERTANSİYON TEDAVİ EDİLMEZSE HANGİ SAĞLIK SORUNLARINA YOL AÇAR?
Hipertansiyon damar sertliği olarak bilinen aterosklerozun en önemli nedenlerindendir. Hipertansiyon tedavi edilmezse kalp krizi, kalp yetmezliği, pıhtı veya beyin kanamasına bağlı gelişebilen inme, böbrek hastalıkları, aort damar genişlemesi ve yırtılmaları, bacak damarlarında tıkanmalar, görme bozuklukları, hafıza sorunları ( Alzheimer hastalığı ) ve cinsel fonksiyon bozukluklarına neden olabilir.
