Erişkin hastalarda en sık diz ağrısı nedenlerinin başında diz ekleminin yıpranması sonucu oluşan osteoartrit, yani gonartroz (kireçlenme) gelmektedir. Bu hastalıkta diz içerisindeki tüm elemanlarda (özellikle menisküs ve kıkırdak) bir aşınma tablosu oluşmaktadır. Bu hastalık travma sonrası eklem kıkırdağının yaralanması neticesinde oluşabileceği gibi yaşla beraber kendiliğinden veya romatizmal hastalıklar neticesinde de ortaya çıkabilmektedir.
Aşınmış bir diz eklemi ile yaşamak hem ağrı verici hem de rahatsız edici bir durumdur. Yaşınız ne olursa olsun sosyal hayatınız sınırlayabilir ve bu sorunlar yaşla birlikte artabilir.
Diz Kireçlenmesi (Gonatroz) Belirtileri ve Tedavisi
Genellikle ilk başlayan belirti ağrıdır ve sinsi bir şekilde başlayarak zamanla artış gösterir. Eklemde sertlik, şişme, kilitlenme, eklemden ses gelmesi gibi şikayetler görülebilir. Dizin bükülmesi ve açılması hastalara ağrı verebilir. Merdiven inip çıkma, yere çömelme, uzun yürüyüşler ağrıyı en çok arttıran hareketlerdir.
Belirtiler
Ağrının yeri, eklem hareket açıklığı, takılma ve kilitlenmenin varlığı, diz kapağı kemiğine bağlı ağrı olup olmaması, eklem çevresi şişlik ve hafif ısı artışı, çoğunlukla bacağın parantez şeklini alması başlıca bulgulardır.
Radyolojik incelemelerde mümkünse basarak her iki dizin mukayeseli direkt röntgenleri tanı için yeterli olur. Gerekli görülürse kıkırdak kayıp miktarını tespit etmek, meniskus ve bağların durumu hakkında daha çok bilgi elde etmek içi diz MR incelemesi istenilebilir.
Tedavi
Erken evrelerde diet ile kilo verilmesi, hafif derecede yaşam tarzı değişiklikleri, diz çevresi elemanları kuvvetlendirecek egzersizler, baston veya değnek kullanımı, ilaç tedavileri ilk seçenek olarak kullanılmaktadır. Yine ağızdan kıkırdak kuvvetlendirici ajanlar kullanımı, fizik tedavi uygulamaları, eklem içi enjeksiyonlar erken evrelerde tedavi amaçlı kullanılmaktadır.
Cerrahi tedavi seçenekleri ise artroskopik olarak bozulmuş olan kıkırdağın ve menisküsün temizlenmesi, bir dizilim bozukluğu varsa kemiklerin yeniden şekillendirilmesi (yüksek tibial osteotomi), yarım veya tam diz protezi ameliyatlarıdır. Yapılacak cerrahi tedavi metodu hastalığın evresine, hastanın var olan şikayetlerinin derecesine ve hastanın yaşına göre değişiklik göstermektedir.
Protez Cerrahisi
İleri dönem kireçlenme (gonartroz) hastalarında şikayetler konservatif (ameliyat dışı) tedavi yöntemleri ile kontrol altına alınamadığı durumlarda protez cerrahisi yapılabilmektedir. Günlük sosyal yaşamı ciddi şekilde etkilenmiş, her gün ağrı kesici kullanmak zorunda kalan hastalar protez cerrahisinin en kuvvetli adaylarıdır. Sadece eklemin bir kısmının etkilendiği durumlarda yarım protezler tercih edilebileceği gibi tüm eklemi ilgilendiren aşınma durumlarında tam protez uygulamaları yapılmaktadır.
Protez cerrahisi sonrası ikinci günde koltuk değneği kullanarak, tolere edebildiği kadar yük vererek hasta yürüyebilmektedir. Yine aynı gün fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulanmasına başlanabilmektedir. Rehabilitasyonda odaklanılan nokta diz çevresi kasların güçlenmesi ve eklem hareket açıklığının yeniden geri kazanılmasıdır. Genelde 2 veya 3 günlük bir takibin ardından hastalar taburcu edilmektedir. Ortalama 3 hafta sonrasında (dikişlerin alındığı zaman) eklem ağrısı kesilmiş veya büyük ölçüde azalmış olur. Diz çevresi kaslar güçlendikçe (ortalama 5-6 haftada) hasta eski yaşantısına tamamen geri döner. Değiştirilen diz eklemi uzun yıllar iş görür.
